Dziedziczenie nieruchomości – dział spadku?

W świetle polskiego prawa istnieją dwie drogi, prowadzące do dziedziczenia spadku po osobie zmarłej. Pierwszą z nich jest ustawa – tzw. dziedziczenie ustawowe, natomiast drugą testament – tzw. dziedziczenie testamentowe.

W sytuacji, w której spadkodawca nie pozostawił po swojej śmierci testamentu dochodzi do dziedziczenia ustawowego. Kolejność powoływania spadkobierców w drodze ustawy regulują przepisy kodeksu cywilnego. W sytuacji, w której do dziedziczenia ustawowego zostanie powołana więcej niż jedna osoba, brak dokonania pomiędzy nimi podziału odziedziczonego spadku, będzie prowadził do powstania wspólności praw i obowiązków spadkowych, który będzie utrzymywać się, aż do momentu dokonania przez spadkobierców działu spadku.

Należy bowiem podkreślić, iż stwierdzenie nabycia spadku przez sąd w drodze postanowienia bądź sporządzony przed notariuszem akt poświadczenia dziedziczenia, świadczy jedynie o tym, że spadek został nabyty przez konkretnych spadkobierców, natomiast nie stanowi o podziale majątku pomiędzy nimi. 

Dział spadku może nastąpić na podstawie umowy pomiędzy spadkobiercami, jak i na mocy orzeczenia sądu. Natomiast, należy zwrócić uwagę, iż w sytuacji, w której w skład masy spadkowej wchodzi nieruchomość, zarówno w doktrynie jak i orzecznictwie podkreśla się, iż spadkobiercy nie mają swobody wyboru pomiędzy działem spadku, a zniesieniem współwłasności. Spadkobiercy, którzy nabyli współwłasność nieruchomości wchodzącej w skład masy spadkowej nie mogą zatem zawrzeć skutecznej umowy o zniesieniu współwłasności. W takiej sytuacji konieczne jest przeprowadzenie działu spadku. (m.in. wyrok z dnia 5 czerwca 1991 r., III CRN 125/91 oraz postanowienie z dnia 30 września 2009 r., V CSK 63/09). 

Ponadto, Sąd Najwyższy, wielokrotnie podkreślał, iż wspólność masy majątkowej w postaci spadku nabytego przez kilku spadkobierców nie stanowi współwłasności, która może być zniesiona w myśl przepisów art. 210 i nast. k.c., lecz konieczne jest zastosowanie przepisów art. 1035 i nast. k.c. Dział spadku obejmuje bowiem rozporządzenie przez wszystkich spadkobierców prawami majątkowymi wchodzącymi w skład spadku, a nie jak w przypadku zniesienia współwłasności, rozporządzenie udziałami w nieruchomości. Uprawnienie do zawarcia umowy o dział spadku płynie zatem z dziedziczenia, a nie nabycia udziałów w nieruchomości w drodze innych zdarzeń prawnych.

W związku z powyższym tytułem prawnym nabycia określonych praw majątkowych przez poszczególnych spadkobierców jest wyłącznie umowa o dział spadku.

Dlatego też w związku z licznymi zawiłościami prawnymi związanymi z dziedziczeniem spadku, najlepiej przy odziedziczeniu majątku po zmarłym krewnym, zgłosić się do doświadczonego specjalisty, który przeprowadzi nas możliwie najprostszą droga przez gąszcz zawiłych przepisów i pomoże wybrać najkorzystniejsze dla nas  rozwiązanie.